پژوهش کیفی و نگارش علمی

در چند ماه دوره بیماری، دکتر ریچاردسون کتابی با عنوان «زمانی که خوابم» نوشته است. او در جایی از آن در بیان احساس خود در روزهای پایانی عمر می‌نویسد: «اکنون به همه چیز به شکل تازه‌ای نگاه می‌کنم، با دقت و تاملی بیشتر از گذشته که باعث شده از همهء پدیده‌های اطرافم برداشت جدیدی داشته باشم و تصاویری ببینم, ...ادامه مطلب

به نظر شما چه اثری تازه و چه  اثری کهنه محسوب می‌شود؟ تازگی و کهنگی هر متن چه ارتباطی با زمان نگارش و انتشار آن دارد؟ آیا کتابی که امسال به بازار آمده تازه‌تر از کتابی است که صد سال پیش نوشته شده است؟ در نگاه نخست احتمالاً پاسخ چنین پرسشی مثبت باشد. اما با کمی درنگ و تأمل می‌توان دید «تاریخ تولد» یک, ...ادامه مطلب

نوزدهم دیماه امسال (۱۳۹۵) دکتر نعمت‌الله فاضلی - عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی - در سخنرانی خود با عنوان «باز اندیشی در کارویژه کتابخانه‌های عمومی بر مبنای سیاست‌های خوانا و نویسا شدن مردم» به بررسی کارکردهای کتابخانه‌های عمومی در دنیای معاصر پرداختند. من در این جلسه حضور نداشت, ...ادامه مطلب

فصل مشترک زندگی امبرتو اکو - فیلسوف و نویسندهء نامدار ایتالیایی - و ژان کلود کریر - فیلم‌نامه‌نویس و بازیگر مشهور فرانسوی - شیفتگی و دلباختگی به کتاب است. آنان که عمری عاشقانه با کتاب زیسته‌اند، در گفتگویی مفصل به مرور تجربه‌های خود از همنشینی و همزیستی با کتاب پرداخته‌اند. ژان فیلیپ دوتوناک متن این گفتگو را در اثری گردآوری کرده که خانم مهستی بحرینی آن را با عنوان «از کتاب رهایی نداریم» در اختیار خوانندگان فارسی زبان قرار داده است. این اثر سرشار از نکته‌های نغز و ناب دربارهء وجوه تاریخی، فرهنگی و اجتماعی کتاب است که هر خوانندهء مشتاق به تاریخ کتاب و فرهنگ مطالعه در آن سخنی تازه خواهند یافت. اکو و کریر بر این باورند که «کتاب» به شکلی که ما می‌شناسیم از جمله اختراعاتی است که – همچون چرخ - در هنگام ساخت در کاملترین شکل ممکن بوده و نمی‌تواند از آنچه هست فراتر رود. حتی زمانی که کتاب الکترونیکی متولد شد، عملاً همان کتاب چاپی بود که لباس مجازی پوشید. بی‌آنکه تغییری در قد و قامت یا شکل و شمایلش ایجاد شود. گرچه کتاب الکترونیکی از حیث سهولت و گستردگی دسترسی امتیازهای فراوانی نسبت به نوع چاپی دار, ...ادامه مطلب

وقتی می‌گوییم کتابی را کامل خوانده‌ایم، معمولا به این معناست که موفق شده‌ایم متن آن را از ابتدا تا انتها مطالعه کنیم. پرونده‌ای که با خواندن نخستین صفحه کتاب باز می‌شود و با رسیدن به آخرین صفحه نیز بسته خواهد شد. اما واقعیت این است که آغازِ خواندن یک اثر مدت‌ها پیش از صفحه نخست شروع شده و با رسیدن به انتهای متن هم به پایان نمی‌رسد و همچنان ادامه می‌یابد. ممکن است چنین ادعایی عجیب به‌نظر برسد، اما در این یادداشت می‌کوشم به اختصار چگونگی آن‌را توضیح دهم. ادامه در ایبنا., ...ادامه مطلب

اتاقی که رزرو کرده بودم نیم‌بها بود. چون پنجره نداشت. اما برای من که قرار بود فقط سه روز استکهلم باشم چندان مهم نبود که این مدت کوتاه را بدون پنجره سپری کنم. در عوض هزینهء سفرم کمتر می‌شد و برای من که آن زمان دانشجو بودم این پول اهمیت زیادی داشت. تازه قرار بود تمام روز در محل برگزاری کنفرانس باشم و فقط برای خواب به هتل بروم. برای آدم خسته و خواب‌آلوده هم داشتن یا نداشتن پنجره چه اهمیتی داشت؟ خوشحال از این معاملهء پرسود کلید را از مسئول پذیرش هتل گرفتم و ... ادامه در مجله الکترونیکی عطف.,دوزخ است آن خانه کان بی روزن است,دوزخ است آن خانه كان بي روزن است ...ادامه مطلب

عصر شنبه، هشتم خرداد ۹۵، مهمان دهمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی دانشگاه فرهنگیان بودم که در آموزش و پرورش منطقه سه تهران برگزار شد. در این جلسه قرار بود دربارهء «نقش معلم در توسعه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی» صحبت کنم. ابتدا مدل «پنج ضلعی مطالعه» را معرفی کردم و سپس کوشیدم تصویری از معلمی ترسیم کنم که شخصیت، گفتار و رفتارش می‌تواند مشوق و مروج مطالعه باشد. قبلاً دربارهء پنج ضلعی مطالعه در نهمین سری از «یادداشتهای یک کتابدار» در مجله بخارا نوشته‌ام از تکرار آن پرهیز می‌کنم و فقط به بخش دوم می‌پردازم. پرسشی که آن روز تلاش کردم به آن پاسخ دهم این بود, ...ادامه مطلب

در این یادداشت می‌خواهم به سه پرسش دربارهء چیستی و چگونگی نقد کتاب پاسخ دهم، به آن امید که مقدمه‌ای موجز و مختصر برای بحث‌ها و گفتگو‌های مفصل در این زمینه باشد: نخست آنکه نقد کتاب چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ دوم آنکه چرا باید نقد بنویسیم، نقدهای ما به چه کار می‌آید و چه سودی دارد؟ و چگونه نقد بنویسیم که خوب و خواندنی و در نهایت مفید و موثر باشد؟  پرسش نخست: نقد کتاب چیست؟ داوری مخاطبان هر اثر دربارهء محتوا، ساختار و مضمونی که دارد نقد آن اثر محسوب می‌شود. این نقد می‌تواند شفاهی یا مکتوب، مختصر یا مفصل، توصیفی یا تحلیلی، سطحی یا عمیق، یک جانبه یا چن,چیستی و چگونگی حماسه اقتصادی,چیستی و چگونگی,چیستی فرهنگ و چگونگی تغییرات آن,مقاله حماسه اقتصادی چیستی و چگونگی ...ادامه مطلب

اردیبهشت امسال شانزدهمین جلد از «فرهنگنامهء کودکان و نوجوانان» را - که به تازگی منتشر شده بود - مشتاقانه از غرفهء فرهنگنامه در نمایشگاه کتاب تهران خریدم و به همت همهء گرامیانی که سهمی در انتشار این اثر دارند درود فرستادم. کسانی که با کار مرجع‌نویسی آشنایی دارند به خوبی می‌دانند که انتشار کتاب مرجع اساساً کاری سترگ و دشوار است. بویژه اگر قرار باشد استانداردها در آن رعایت شود و محصولی مستند و معتبر پدید آید، آنگاه به رسالتی خطیر تبدیل خواهد شد. به همین سبب تولید آثار مرجع معمولاً سال‌ها طول می‌کشد و به سرمایه‌گذاری فراوان نیاز دارد. حال تصور کنید س,کتاب با موضوع بیش فعالی ...ادامه مطلب

پی‌یر بایار در کتابی با عنوان «چگونه درباره کتاب‌هایی که نخوانده‌ایم حرف بزنیم؟» تعاریف مرسوم و متداول از مفهوم مطالعه را به چالش می‌کشد. او با استناد به آثار متعدد و به کمک تجربه‌های زیسته خود نشان می‌دهد مواجهه ما با دنیای کتاب‌ها به مراتب پیچیده‌تر از آن است که به نظر می‌رسد. به نحوی که شکل معمول و متعارف مطالعه - که به معنای خواندن یک اثر از ابتدا تا انتهاست - نه چندان ممکن است و نه چندان مطلوب. او با نگاهی هرمنوتیکی به مقوله مطالعه تاکید می‌کند حتی اگر کتابی را خط به خط بخوانیم، باز هم نمی‌توانیم با اطمینان ادعا کنیم آن اثر را خوانده‌ایم. ز,مرز مبهم خواندن و نخواندن ...ادامه مطلب

رمان «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» یکی از آثار شاخص و موفق در ادبیات داستانی معاصر است. این کتاب در سال ۱۳۸۰ به قلم خانم زویا پیرزاد و به همت نشر مرکز منتشر شده و تا امروز (۱۳۹۵) به چاپ شصت و ششم رسیده است. ضمناً به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، چینی، نروژی، ترکی و یونانی نیز ترجمه شده و مخاطبانی در آن سوی مرزها دارد. علاوه بر استقبال عمومی از این اثر، منتقدان ادبی نیز بارها آن را ستوده‌اند که بازتاب این تحسین در اعطای چند جایزه ادبی به این کتاب دیده می‌شود. ادامه در لیزنا., ...ادامه مطلب